افسردگی در کودکان؛ علت و علائم آن

افسردگی در کودکان چیست؟ افسردگی کودکان با غمگینی عادی و هیجانات هر روزه کودک که در طول رشد تجربه می کند متفاوت است. اینکه کودک غمگین به نظر می رسد لزوماً به این معنی نیست که از یک افسردگی جدی رنج می برد. در صورتی که این غمگینی، همیشگی باشد و در فعالیت های اجتماعی روزانه، علاقه مندی های کودک، تکالیف مدرسه و یا ارتباط با اعضای خانواده اختلال ایجاد کند، این ممکن است نشانگر ابتلای کودک به بیماری افسردگی باشد. با اینکه افسردگی یک بیماری جدی است ولی در عین حال قابل درمان هم می باشد.

افسردگی در کودکان چگونه است؟

افسردگی در کودکان می‌تواند متفاوت از بزرگسالان بروز کند و علائم آن ممکن است به‌ راحتی تشخیص داده نشوند. کودکان اغلب نمی‌توانند به خوبی احساسات خود را بیان کنند، بنابراین نشانه‌های افسردگی در آن‌ها بیشتر در رفتار و واکنش‌های آن‌ها دیده می‌شود. برخی از علائم و نشانه‌های افسردگی در کودکان عبارتند از:

1. تغییرات خلقی: کودکان افسرده ممکن است به طور غیرعادی غمگین، تحریک‌پذیر، یا خشمگین باشند. این تغییرات ممکن است بدون دلیل واضحی رخ دهند.
2. کاهش علاقه به فعالیت‌ها: کودک ممکن است علاقه خود را به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌برد، از دست بدهد. حتی بازی‌ها یا فعالیت‌های مورد علاقه‌اش دیگر برایش جذاب نیستند.
3. تغییرات در خواب: کودک ممکن است مشکلاتی مانند بی‌خوابی یا خواب بیش از حد داشته باشد.
4. تغییرات در اشتها و وزن: کاهش یا افزایش اشتها می‌تواند منجر به کاهش یا افزایش وزن شود.
5. خستگی و کاهش انرژی: کودکان افسرده ممکن است دائماً احساس خستگی کنند و حتی برای انجام وظایف روزمره انگیزه نداشته باشند.
6. مشکلات تمرکز: کودک ممکن است در تمرکز بر روی تکالیف مدرسه، بازی‌ها، یا فعالیت‌های روزانه مشکل داشته باشد.
7. احساس بی‌ارزشی یا گناه: کودک ممکن است احساس کند که در هیچ کاری خوب نیست یا باعث مشکلات دیگران شده است.
8. افکار مربوط به مرگ یا خودکشی: این نشانه بسیار جدی است و نیاز به توجه فوری دارد.
9. شکایات جسمی بدون دلیل مشخص: مانند سردرد، دل‌درد، یا دردهای دیگر که علت جسمی واضحی ندارند.
10. کناره‌گیری اجتماعی: کودکان افسرده ممکن است از دوستان و خانواده فاصله بگیرند و تمایلی به شرکت در فعالیت‌های گروهی نداشته باشند.

اگر چندین نشانه از موارد بالا در کودکی دیده می‌شود و برای مدتی ادامه دارد، مهم است که با یک متخصص روانپزشک یا روانشناس کودک مشورت کنید تا تشخیص و درمان افسردگی انجام شود.

علائم افسردگی در کودکان

علائم افسردگی در کودکان متفاوت است. این بیماری معمولاً تشخیص داده نمی شود و بدون درمان رها می شود. گاهی کودک مبتلا به افسردگی رفتارهایی مانند عصبانیت را به جای حالت افسردگی بروز می دهد. ولی بسیاری از آنها به خصوص نوجوانان علائمی مشابه بزرگسالان از خود نشان می دهند.علائم اولیه افسردگی در کودکان شامل غمگینی، احساس ناامیدی و تغییرات خلقی می باشد.
علائم و نشانه های اصلی افسردگی در کودکان به شرح زیر است:

– بی قراری و عصبانیت
– غمگینی و نا امیدی
– انزوای اجتماعی
– حساسیت بیش از حد به طرد شدن
– کاهش یا افزایش اشتها
– خواب آلودگی یا افزایش خواب
– گریه کردن و فریاد زدن
– احساس خستگی و کاهش انرژی
– شکایات جسمانی مانند سر درد و دل درد که به درمان پاسخ نمی دهند
– کاهش عملکردهای اجتماعی, مدرسه و خانه
– احساس بی ارزشی و گناه
– اختلال در تمرکز و تفکر
– فکر کردن به مرگ و خودکشی

همه کودکان این علائم را ندارند. در حقیقت هر کودک در زمانها و موقعیتهای مختلف، علائم متفاوتی دارد. با اینکه برخی از کودکان در محیط های خاصی رفتار خود را کنترل می کنند ولی اغلب کودکانی که به افسردگی شدید مبتلا هستند، تغییر قابل توجهی در فعالیت های اجتماعی آنها رخ می دهد و علاقه مندی های خود را در مدرسه از دست می دهند. در کودکان بالاتر از 12 سال احتمال مصرف الکل و مواد مخدر هم وجود دارد.

اقدام به خودکشی اگرچه در کودکان پایین تر از ۱۲ سال نسبتاً نادر است ولی در نوجوانان ممکن است دیده شود. اقدام به خودکشی در دختران بیشتر بوده ولی خودکشی های منجر به مرگ در پسران شایع تر است. کودکان افسرده ای که سابقه خانوادگی خشونت، سوء مصرف الکل و سوء استفاده جنسی و جسمی دارند، احتمال خودکشی در آنها بالاتر می رود.

علت افسردگی در کودکان

علل افسردگی در کودکان ممکن است متنوع باشند و بسته به هر کودک ممکن است متفاوت باشند. اما برخی از عوامل مهم عبارتند از:

1. عوامل ژنتیکی: افسردگی می‌تواند در برخی خانواده‌ها به طور ژنتیکی وارثی باشد.
2. عوامل محیطی: مثل تغییرات بزرگ در زندگی (مانند جدایی والدین، مهاجرت، مسائل مالی یا خانوادگی) می‌توانند باعث افسردگی در کودکان شوند.
3. اختلالات شیمیایی مغزی: مانند نواقص در سطح نوروترانسمیترها (مواد شیمیایی که اطلاعات عصبی را از یک سلول عصبی به سلول عصبی دیگر منتقل می‌کنند) می‌تواند افسردگی را تحریک کند.
4. تجربه تراژیک: مانند از دست دادن یک عزیز، تجربه ترسناک یا تحمل استرس طولانی‌مدت.
5. اختلالات خلقی: مثل اضطراب، اختلال نقص توجه با بیش‌فعالیت (ADHD) و یا اختلالات رفتاری دیگر می‌توانند به افسردگی مرتبط باشند.

هر کودک ممکن است به دلایل مختلفی افسرده شود، بنابراین تشخیص دقیق و درمان مناسب تحت نظر پزشک یا متخصص روانپزشکی اهمیت دارد.

انواع افسردگی در کودکان

افسردگی در کودکان به اشکال و انواع مختلفی ظاهر می‌شود که هر یک ممکن است ویژگی‌ها و شدت‌های متفاوتی داشته باشد. برخی از انواع افسردگی در کودکان عبارتند از:

1. اختلال افسردگی عمده (Major Depressive Disorder): این نوع از افسردگی شامل احساسات شدید غم، بی‌ارزشی، و ناامیدی است که به مدت دو هفته یا بیشتر ادامه دارد و عملکرد کودک را به شدت مختل می‌کند.
2. اختلال افسردگی مقاوم (Persistent Depressive Disorder – Dysthymia): این نوع افسردگی خفیف‌تر از افسردگی عمده است، اما طولانی‌مدت بوده و ممکن است سال‌ها ادامه یابد. علائم می‌توانند خفیف‌تر باشند، اما به طور مداوم بر کیفیت زندگی کودک تأثیر می‌گذارند.
3. اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder): در این نوع اختلال، کودک دوره‌های افسردگی و دوره‌های شیدایی یا هیپومانیا (افزایش انرژی، رفتار تکانشی، و خوشحالی غیرعادی) را تجربه می‌کند. این نوسانات خلقی ممکن است شدید و ناگهانی باشند.
4. افسردگی موقعیتی (Situational Depression): این نوع افسردگی به دلیل یک رویداد یا وضعیت خاص مانند از دست دادن یک عزیز، تغییرات بزرگ در زندگی، یا مشکلات مدرسه‌ای ایجاد می‌شود و معمولاً با تغییر شرایط بهبود می‌یابد.
5. افسردگی فصلی (Seasonal Affective Disorder – SAD): این نوع افسردگی در فصول خاصی از سال، معمولاً در زمستان که نور خورشید کم‌تر است، رخ می‌دهد و با علائمی مانند خستگی، خواب‌آلودگی، و کاهش انگیزه همراه است.

تشخیص دقیق نوع افسردگی توسط متخصص روانپزشک یا روانشناس کودک اهمیت زیادی دارد تا بتوان درمان مناسبی را بر اساس نیازهای کودک ارائه داد.

نتیجه گیری:

افسردگی در کودکان یک اختلال جدی است که می‌تواند بر تمامی جنبه‌ های زندگی آن‌ها از جمله روابط اجتماعی، عملکرد تحصیلی و رشد عاطفی تأثیر منفی بگذارد. این بیماری با علائمی چون تغییرات خلقی، کاهش علاقه به فعالیت‌ها، مشکلات خواب و تمرکز و حتی افکار خودکشی همراه است. تشخیص به موقع و درمان مناسب، از جمله مشاوره روان‌شناسی، رفتاردرمانی و در برخی موارد دارودرمانی، می‌تواند به بهبود وضعیت کودک کمک کند. آگاهی والدین و معلمان از علائم و اهمیت توجه به احساسات کودکان نقش حیاتی در پیشگیری و درمان افسردگی دارد و می‌تواند به کودکان کمک کند تا با حمایت و راهنمایی لازم، مسیر بهبودی را طی کنند.