ترس از تنهایی در کودکان؛ علائم و روش‌های تشخیص آن

ترس از تنهایی در کودکان، یکی از مسائلی است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا برخی از کودکان از تنها بودن می‌ترسند و این ترس ممکن است چه تأثیری بر رشد روانی آن‌ها بگذارد؟ این ترس می‌تواند ناشی از عواملی مانند دوری از والدین، تغییرات محیطی یا حتی تجربیات منفی گذشته باشد. در این مقاله، به بررسی علائم و اثرات این ترس خواهیم پرداخت و راهکارهایی برای کمک به کاهش آن در کودکان ارائه خواهیم کرد.

ترس از تنهایی کودکان چیست؟

ترس از تنهایی در کودکان به احساس اضطراب و نگرانی آن‌ها هنگام جدا شدن از والدین یا پرستاران خود گفته می‌شود. این ترس به طور معمول در سنین اولیه زندگی، به ویژه در ۶ ماهگی تا ۳ سالگی، بروز می‌کند و می‌تواند در شرایط مختلفی مانند ترک مهدکودک، خوابیدن در اتاق دیگر یا مواجهه با شرایط ناآشنا ایجاد شود. کودکان ممکن است در این شرایط به شدت گریه کنند، اعتراض کنند یا رفتارهای دیگری نشان دهند که نشان‌دهنده ترس از تنها بودن است.

این ترس معمولاً طبیعی است و بخشی از فرایند رشد کودکان به حساب می‌آید، چرا که در این دوران آن‌ها به شدت به ارتباط نزدیک با والدین خود نیاز دارند تا احساس امنیت کنند. با این حال، اگر این ترس ادامه پیدا کند یا به شدت افزایش یابد، ممکن است نیاز به توجه و مراقبت‌های ویژه برای کمک به کودک داشته باشیم.

بیشتر بدانید: افسردگی در کودکان

علائم ترس از تنهایی کودکان

علائم ترس از تنهایی در کودکان می‌تواند متنوع باشد و بسته به سن و ویژگی‌های شخصیتی کودک، شدت آن متفاوت است. در اینجا برخی از رایج‌ترین علائم این ترس آورده شده است:

گریه و بی‌قراری

یکی از اصلی‌ترین علائم ترس از تنهایی در کودکان، گریه شدید یا بی‌قراری هنگام جدایی از والدین یا پرستار است.

احساس اضطراب و نگرانی

کودک ممکن است به وضوح احساس اضطراب کند، حتی در مواقعی که به نظر می‌رسد تنها بودن خطری برای او ندارد. این اضطراب ممکن است به صورت بی‌قراری یا ناتوانی در آرام گرفتن بروز کند.

مقاومت در برابر خوابیدن تنها

بسیاری از کودکان هنگام خوابیدن، به ویژه اگر در اتاق دیگری باشند، ترس از تنهایی را تجربه می‌کنند و ممکن است از خوابیدن در تخت خود امتناع کنند یا درخواست کنند که والدین کنارشان بمانند.

اضطراب در محیط‌های جدید

کودکانی که از تنهایی می‌ترسند ممکن است در مواجهه با محیط‌های جدید مانند مهدکودک یا خانه‌های جدید احساس اضطراب کنند و نسبت به ورود به این مکان‌ها بی‌میل باشند.

سردرد و دل‌درد

در برخی موارد، علائم جسمی مانند سردرد یا دل‌درد به عنوان نشانه‌هایی از اضطراب و ترس از تنهایی ظاهر می‌شود.

سوءرفتار

کودک ممکن است با ایجاد رفتارهای نادرست مانند ناسازگاری، کج‌خلقی، یا خشونت، تلاش کند از موقعیت‌هایی که باعث تنهایی می‌شود، اجتناب کند.

این علائم معمولاً تا حدی طبیعی هستند و بخشی از روند رشد کودک به حساب می‌آیند، اما در صورتی که این ترس‌ها مدت طولانی ادامه پیدا کند یا بر عملکرد روزانه کودک تأثیر منفی بگذارد، مشاوره با متخصص می‌تواند مفید باشد.

بیشتر بدانید: اختلال اضطراب جدایی و ترس 

ترس از تنهایی کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص ترس از تنهایی در کودکان معمولاً توسط والدین، معلمان یا متخصصان روانشناسی کودک انجام می‌شود. برای شناسایی این ترس، به بررسی علائم رفتاری و احساسی کودک در موقعیت‌های مختلف توجه می‌شود. برخی از روش‌های رایج برای تشخیص ترس از تنهایی عبارتند از:

مشاهده رفتار کودک

والدین و معلمان باید به رفتارهای کودک در موقعیت‌های مختلف توجه کنند. مثلاً اگر کودک هنگام جدایی از والدین یا در هنگام خوابیدن تنها، گریه یا بی‌قراری می‌کند، این می‌تواند نشان‌دهنده ترس از تنهایی باشد. همچنین، مقاومت در برابر حضور در محیط‌های جدید یا ناآشنا نیز می‌تواند از علائم ترس باشد.

گفت‌وگو با کودک

گفتگو با کودک درباره احساساتش می‌تواند به شناسایی ترس از تنهایی کمک کند. اگر کودک بتواند به وضوح بیان کند که از تنها بودن می‌ترسد یا از ترک والدین ناراحت است، این اطلاعات به تشخیص دقیق‌تر کمک می‌کند.

مصاحبه با والدین

والدین می‌توانند تجربیات و رفتارهای کودک را در خانه و در شرایط مختلف توصیف کنند. سوالاتی مانند اینکه کودک چگونه واکنش نشان می‌دهد هنگام جدا شدن از والدین یا چگونه شب‌ها به خواب می‌رود، می‌تواند به تشخیص کمک کند.

آزمون‌های روان‌شناختی

در صورت لزوم، روان‌شناسان کودک ممکن است از آزمون‌های ویژه‌ای برای ارزیابی اضطراب و ترس کودک استفاده کنند. این آزمون‌ها می‌توانند شامل پرسشنامه‌ها یا تست‌های رفتارشناختی باشند که به تشخیص دقیق‌تر کمک می‌کنند.

بررسی سابقه و تاریخچه کودک

در برخی موارد، بررسی سوابق رفتاری و اجتماعی کودک، از جمله تغییرات در زندگی مانند تغییر محیط، مدرسه یا زندگی خانوادگی، می‌تواند به شناسایی عواملی که باعث ترس از تنهایی شده‌اند کمک کند.

در نهایت، ترس از تنهایی اگر به مدت طولانی ادامه یابد یا باعث مشکلات جدی در رشد و عملکرد کودک شود، نیاز به ارزیابی دقیق‌تر توسط مشاوره کودک خواهد داشت.

چگونه کودکان زمان را درک می کنند؟

یکی از دلایلی که سبب می شود ترس از تنهایی در کودکان شکل بگیرد، آن است که آنها گذر زمان را متفاوت از بزرگسالان تجربه می کنند. مثلا وقتی ما به آنها چیزی را قول می دهیم، بچه ها بارها و بارها درباره آن می پرسند که آیا زمان آن رسیده است یا نه. بنابراین عمل به قول خود را به بعد موکول نکنید. این به این دلیل است که کودکان گذر زمان را با شیوه ای متفاوت درک می کنند. برای یک کودک کم سن، فقط چند دقیقه ممکن است بسیار طولانی به نظر برسد.

به طور مثال اگر والدین برای برگرداندن کودک از مدرسه چند دقیقه دیر برسند ممکن است در نظر آنها چند ساعت به نظر آید.
این ممکن است حتی به یک حمله هراس منجر شود. بعضی از کودکان ممکن است دچار این نوع وضعیت شوند و از رفتن به مدرسه فرار کنند.

چگونه برای غلبه به ترس کودکان از تنها ماندن، به آنها کمک کنیم؟

به عنوان پدر و مادر، یکی از وظایف ما این است که به فرزندان خود در رفع هر گونه مشکلات در زندگی کمک کنیم. یکی از این مشکلات ترس از تنها ماندن است.

1. هرگز مشکلات آنها را دست کم نگیریم

ممکن است نگرانی های کودکان، کوچک و یا ناچیز به نظر بیایند، اما ما هرگز نباید آنها را نادیده بگیریم و اگر نسبت به نگرانی های آنها بی تفاوت باشیم، تنها چیزی که ما به آنها آموزش می دهیم این است که آنها نمی توانند به ما اعتماد کنند.

2. به آنها ترسو بودن را نیاموزید

بعضی از والدین به اشتباه فرزندان خود را از انجام بعضی از کارها می ترسانند. به عنوان مثال، با تهدیداتی مانند “اگر اکنون به رختخواب نروی، یک مرد ترسناک می آید و تو را می برد” ایجاد فضای ترس می کنید.
کودکاني که در اين نوع محيط رشد مي کنند، گرایش به ناامنی دارند و به سختی می توانند بر ترس هایشان غلبه کنند.
از سوی دیگر، حمایت بیش از حد و بیجا از کودک کار اشتباهی است،مثلاً وقتی کودکانمان در مهدکودک یا مدرسه مشکلی پیدا می کنند تمایل بر آن است که آنجا رفته و مشکل آنها را حل کنیم.
اما مهم است که به بچه ها اجازه دهیم تا بتوانند مشکلات را خودشان حل کنند و این کار به آنها اعتماد و عزت نفس خواهد داد.

3. درک کردن ترس آنها

به جای اینکه قبل از آمادگی کودکان آنها را مجبور به مقابله با ترسشان کنید، از آنها بپرسید که چه چیزی و چه علتی باعث ترس آنها می شود. تلاش برای درک ترس از تنهایی در کودکان به شما امکاناتی را می دهد که برای مقابله با این مسئله نیاز دارید.
هنگامی که در مورد این موضوع با فرزندتان صحبت می کنید حتما به آنها توجه کامل کنید.
به این ترتیب، کودک کوچک شما متوجه خواهد شد که شما به شنیدن مشکلات آنها علاقه مند هستید. در آینده، احساس راحتی بیشتری نسبت به گفتن آنچه که برای آنها رخ می دهد خواهند داشت.
به یاد داشته باشید، ترس از تنهایی در کودکان کم سن بسیار طبیعی است. با کمک و حمایت شما، فرزند شما قادر به غلبه بر آن خواهد بود.

نتیجه گیری

ترس از تنهایی در کودکان یک واکنش طبیعی و رایج است که معمولاً در مراحل اولیه رشد به وجود می‌آید و در بسیاری از موارد موقتی است. این ترس می‌تواند به دلیل نیاز کودک به احساس امنیت و وابستگی به والدین بروز کند و با گذشت زمان و تجربه‌های جدید، کاهش یابد. اما در صورتی که این ترس ادامه یابد و بر روند رشد و عملکرد کودک تأثیر منفی بگذارد، نیاز به مداخلات حمایتی و روان‌شناختی دارد. والدین و مراقبان باید با دقت به علائم و احساسات کودک توجه کنند و با ارائه اطمینان و روش‌های تدریجی، به آن‌ها کمک کنند تا با ترس‌های خود مواجه شوند و توانایی استقلال بیشتری پیدا کنند.