مدیریت اختلال ناپایداری هیجانی

اختلال ناپایداری هیجانی، از گروه اختلالات شخصیتی بوده و شامل بی‌ثباتی شدید در حالات احساسی، تصویر از خود، روابط و رفتار است. این اختلال یکی از پیچیده‌ ترین و چالش‌ برانگیزترین مسائل در روانپزشکی به‌ شمار می‌آید، به‌ طوری که افراد مبتلا به آن با مشکلاتی نظیر تغییرات ناگهانی خلقی، احساس بی‌ارزشی و واکنش‌های شدید به رویدادهای عادی روبرو می‌شوند. این مقاله به بررسی دقیق‌تر اختلال ناپایداری هیجانی، علائم، دلایل، تأثیرات و راهکارهای درمانی آن می‌پردازد.

اختلال ناپایداری هیجانی چیست؟

اگر چه به طور کامل از روند آن آگاه نیستیم، ولی ما به طور دائم در حال تنظیم پاسخ‌هایمان با دنیای پیرامون خود هستیم. برخوردهای اجتماعی و افکار غیر معمول می‌توانند باعث برانگیخته شدن واکنش‌های هیجانی مثل غم و اندوه، عصبانیت و شوک شود. وقتی با این احساسات رو به رو می‌شویم، این انتخاب ماست که چگونه با آن‌ها کنار آمده و به آنها پاسخ مناسبی بدهیم.
افرادی که از اختلال ناپایداری هیجانی رنج می‌برند، در مواجهه با این احساسات، رفتارهای اغراق‌آمیزی از خود نشان می‌دهند. که به عنوان مثال می‌توان به پرخاشگری انفجاری و یا رفتارهای خودتخریبی اشاره کرد. که هر کدام می‌توانند باعث بحران و طغیان در محیط زندگی شوند.

علائم اختلال ناپایداری هیجانی

اختلال ناپایداری هیجانی دارای طیفی از علائم است که بیشتر به تغییرات ناگهانی در حالات هیجانی و رفتارهای ناپایدار مرتبط است. برخی از علائم شایع این اختلال عبارت‌اند از:

ناپایداری هیجانی می‌تواند خود را به اشکال مختلف نشان دهد.
چند مورد از علائم رایج این اختلال عبارتند از:
• روابط بین فردی پرتنش
• عصبانیت های انفجاری ناگهانی
• گریه‌های شدید و اغراق‌آمیز
• تهمت زدن به دیگران
• کینه‌توزی گسترده
• نوسانات خلقی شدید
• رفتارهای تکانشی و مخاطره‌ آمیز
• تهدید به خودکشی
• سوء مصرف مواد مخدر

علل ناپایداری هیجانی

دلایل ایجاد این اختلال هنوز به طور کامل شناخته نشده‌است.برخی از دانشمندان معتقدند که این اختلال ممکن است ریشه‌ی ژنتیک داشته باشد و همچنین با ضربه های مغزی و یا اتفاق‌های آسیب رسان دوران گذشته مرتبط باشد.
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) با اختلال ناپایداری هیجانی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند، مخصوصا وقتی شرایط همراه با ترس و اضطراب فراوان است.
سایر اختلالات سلامت روان نیز می‌توانند باعث ایجاد اختلال ناپایداری هیجانی شوند.
افرادی که از اختلال شخصیت مرزی رنج می‌برند به سختی می‌توانند هیجانات خود را کنترل کنند و غالبا از خود رفتارهای خودتخریب‌گرایانه و پر خطر نشان می‌دهند.
اختلال دو قطبی نیز مانند این اختلال با نوسانات خلقی شدید شناخته می‌شود.
معمولا اختلال دو قطبی با اختلال شخصیت مرزی با هم اشتباه گرفته میشوند.

تأثیرات اختلال ناپایداری هیجانی بر روابط

تأثیرات اختلال ناپایداری هیجانی بر روابط بین فردی و اجتماعی می‌تواند عمیق و فراگیر باشد. برخی از این تأثیرات شامل موارد زیر است:

1. اختلال در ارتباطات بین فردی: ناپایداری هیجانی می‌تواند موجب بروز رفتارهای متضاد در روابط شود، به‌طوری که فرد به‌راحتی از علاقه و محبت به خشم و نفرت تغییر حالت می‌دهد.
2. کاهش اعتماد به نفس و انزوا: افراد مبتلا ممکن است از برقراری ارتباطات جدید دوری کنند، زیرا احساس می‌کنند روابطشان ممکن است به سرعت از هم بپاشد.
3. اختلال در محیط کار و زندگی اجتماعی: ناپایداری در مدیریت هیجانات می‌تواند توانایی فرد در انجام وظایف شغلی و تعاملات اجتماعی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد، که به از دست دادن شغل یا جدایی از اجتماع منجر می‌شود.

درمان اختلال ناپایداری هیجانی

به دلیل ارتباط تنگاتنگ ثبات هیجانی و سلامت روان، شرکت در جلسات مشاوره‌ روانشناختی تخصصی و همچنین درمانهای روانپزشکی ، در کنترل شرایط بسیار موثر خواهد بود. یکی از موثرترین روش‌ها برای درمان اختلال ناپایداری هیجانی، شاخه‌ای از رفتاردرمانی شناختی است.
در این روش درمانی بیماران مهارت‌ها و استراتژی‌هایی یاد می‌گیرند تا بتوانند احساسات خود را مدیریت کنند، با ناسازگاری‌ها کنار بیایند و تحمل خود را در رویارویی با شرایط سخت بالا ببرند. یکی از مهارت‌هایی که طی این روش درمانی به بیماران آموزش داده می‌شود، تمرین آگاهی است.

نتیجه گیری

اختلال ناپایداری هیجانی یک چالش بزرگ در زمینه سلامت روان است که بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد، از جمله روابط اجتماعی، عملکرد شغلی و احساسات شخصی، تأثیر می‌گذارد. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که با استفاده از روش‌های درمانی مناسب، به‌ویژه روان‌درمانی‌های اختصاصی نظیر DBT و CBT، افراد مبتلا می‌توانند بهبود قابل توجهی را تجربه کنند. این روش‌های درمانی، به افراد کمک می‌کنند تا به جای رفتارهای خودآسیب‌رسان، به مهارت‌های مدیریت هیجانات خود مسلط شوند و روابط خود را بهبود بخشند. پشتیبانی مداوم از جانب خانواده و متخصصان، همراه با اراده فرد برای ایجاد تغییرات مثبت، می‌تواند کلید بازیابی کنترل و ایجاد یک زندگی پایدار و رضایت‌بخش باشد.